Sociale ongelijkheid in leerkrachtenadvies bij de overgang naar het Vlaams secundair onderwijs: een exploratieve studie

Samenvatting

Sociale ongelijkheid in studiekeuze bij de overgang naar het secundair onderwijs is persistent in veel Europese samenlevingen. Leerkrachten reproduceren sociaal ongelijke studiekeuzes via advisering: leerlingen uit een middenklassengezin worden vaker geadviseerd om academisch georiënteerd secundair onderwijs te volgen dan leerlingen uit een gezin met een lagere sociale status die even goed presteren. In tegenstelling tot de uitgebreide empirische evidentie voor sociale ongelijkheid in advisering, zijn de onderliggende mechanismen ervan amper onderzocht. Deze studie gaat na welke factoren de sociale bepaaldheid van oriënteringsadvies in een Vlaamse context kunnen verklaren door oriënteringspraktijken en achterliggende percepties van leerkrachten te exploreren. Gedurende het schooljaar 2022-2023 werden 16 diepte-interviews afgenomen bij leerkrachten uit het laatste leerjaar van het Vlaamse basisonderwijs en werden twee oudercontactavonden, gericht op oriëntering naar het secundair onderwijs, geobserveerd. Leerkrachten brengen door percepties van minimale beslissingsverantwoordelijkheid de sociaal bepaalde geprefereerde studiekeuze van ouders in rekening bij advisering en slagen er vaak niet in om overambitieuze ouders uit de middenklasse te overtuigen om niet voor een academisch georiënteerde richting te kiezen. Bijgevolg reproduceren leerkrachten eerder sociale ongelijkheid in studiekeuze en onderwijsniveau dan ongelijkheid te reduceren. De conclusies van deze studie bieden handvaten om beleidsmatig sociale ongelijkheid in studieadvies en studiekeuze te corrigeren.