Pedagogische Studiën

Sociale ongelijkheid in studiekeuze bij de overgang naar het secundair onderwijs is persistent in veel Europese samenlevingen. Leerkrachten reproduceren sociaal ongelijke studiekeuzes via advisering: leerlingen uit een middenklassengezin worden vaker geadviseerd om academisch georiënteerd secundair onderwijs te volgen dan leerlingen uit een gezin met een lagere sociale status die even goed presteren. In tegenstelling tot de uitgebreide empirische evidentie voor sociale ongelijkheid in advisering, zijn de onderliggende mechanismen ervan amper onderzocht. Deze studie gaat na welke factoren de sociale bepaaldheid van oriënteringsadvies in een Vlaamse context kunnen verklaren door oriënteringspraktijken en achterliggende percepties van leerkrachten te exploreren. Gedurende het schooljaar 2022-2023 werden 16 diepte-interviews afgenomen bij leerkrachten uit het laatste leerjaar van het Vlaamse basisonderwijs en werden twee oudercontactavonden, gericht op oriëntering naar het secundair onderwijs, geobserveerd. Leerkrachten brengen door percepties van minimale beslissingsverantwoordelijkheid de sociaal bepaalde geprefereerde studiekeuze van ouders in rekening bij advisering en slagen er vaak niet in om overambitieuze ouders uit de middenklasse te overtuigen om niet voor een academisch georiënteerde richting te kiezen. Bijgevolg reproduceren leerkrachten eerder sociale ongelijkheid in studiekeuze en onderwijsniveau dan ongelijkheid te reduceren. De conclusies van deze studie bieden handvaten om beleidsmatig sociale ongelijkheid in studieadvies en studiekeuze te corrigeren.

Abstract

Initiation and implementation of nationally developed innovations within local educational institutions is a complex process. Innovations often fail to become part of the organizational routines. Therefore, the aim of this study was to identify how two types of information technology-related educational innovations for lecturer professional development, created by a nationally driven program, were received and implemented in local higher education institutions, and what factors supported or hindered this process. Results from 38 interviews with representatives of the institutions and professional development providers showed that the initiation and implementation of the innovations at the local institutions varied. These differences could be explained by factors related to the innovation itself, the innovation’s development, individuals and the educational institution; in particular, the last three categories were found to be related to the stages of the innovation-process model used.

Kennis over de structuur van teksten draagt positief bij aan tekstbegrip, ook bij basisschoolleerlingen. In het Nederlandse basisonderwijs wordt hier echter nog weinig aandacht aan besteed. Om dit te veranderen is het essentieel dat leerkrachten voldoende kennis hebben over tekststructuur. De huidige Kennisbasis Nederlandse Taal voor de pabo schiet hier echter tekort. We ontwikkelden een serie kennisclips en onderzochten de kansen en belemmeringen van de inzet daarvan in de pabo. De voorkennis van pabostudenten over tekststructuur bleek gering, wat pleit voor meer aandacht voor dit onderwerp binnen de pabo. De studenten waardeerden de kennisclips en gaven bruikbare feedback om ze te verbeteren. We konden geen effect vaststellen van het bekijken van de clips op de kennistoetsscores, maar er was wel een positief effect op de vaardigheid om structuren in zelfgeselecteerde teksten te herkennen.

Studenten in het hoger onderwijs worden geacht generieke vaardigheden – soft skills – te ontwikkelen. Om de ontwikkeling van dergelijke vaardigheden te stroomlijnen kunnen opleidingen doorlopende leerlijnen ontwikkelen. Het doel van deze reviewstudie was om 1) inzicht te krijgen in waarom en hoe leerlijnen voor vaardigheden ontwikkeld worden, welke werkprocessen daarbij een rol spelen, en welke verschillende vormen van leerlijnen er bestaan, en 2) een overzicht te geven van de factoren die het succesvol implementeren en in stand houden van leerlijnen kunnen bevorderen of belemmeren. Uit de systematische analyse van 15 artikelen bleek dat er vaak gebruik gemaakt wordt van visualisatietechnieken, ‘curriculum mapping’, en ‘curriculum sequencing’ voor het weergeven van het curriculum en het vormgeven van leerlijnen. Hoewel verschillende opleidingen vaak dezelfde redenen hebben om een leerlijn voor vaardigheden te starten en er dezelfde doelen mee nastreven, blijkt de vormgeving van leerlijnen veel te verschillen tussen opleidingen. Verscheidene factoren blijken een succesvolle implementatie van leerlijnen te bevorderen of te verhinderen, maar vooral de betrokkenheid van het onderwijspersoneel en de werkdruk lijken een belangrijke rol te spelen. De resultaten van deze studie leiden tot aanbevelingen voor opleidingen die ook leerlijnen willen ontwikkelen.