Een ongewoon geluid: stilte als onderwerp van discussie binnen opvoedkundige en onderwijskundige contexten?!

Samenvatting

In deze discussiebijdrage staat de betekenis die we (kunnen) toekennen aan stilte in onderwijs- en opvoedkundige situaties centraal. Eerst en vooral toon ik aan dat stilte op zeer verschillende manieren in opvoeding en onderwijs aan bod komt. Vanuit de vaststelling dat er in opvoeding en onderwijs frequent van stilte wordt gebruik gemaakt, houd ik een pleidooi om de betekenis die we traditioneel aan stilte toekennen kritisch te herdenken. Daarbij maak ik gebruik van de bestaande literatuur over de geschiedenis van stilte en beargumenteer ik dat in hedendaagse opvoed- en onderwijskundige contexten stilte hoofdzakelijk op een instrumentele manier wordt benaderd. Stilte wordt dan vooral als een middel gebruikt om bepaalde opvoed- en onderwijskundige doelen te realiseren. Voorbeelden hiervan zijn concentratie, contemplatie, klassikale discipline, herinnering, authenticiteit en wederzijds respect. In deze discussiebijdrage wil ik een lans breken om aan stilte, binnen opvoed- en onderwijskundige contexten, ook nog een andere rol toe te kennen: een waarbij de stilte zelf de inzet van discussie wordt en leerkrachten en leerlingen, docenten en studenten, maar ook vormingswerkers en mensen die leven in kansarmoede, opvoeders en mensen met een beperking zich bewust worden van de vele betekenissen en realiteiten die stilte kan oproepen.