Vol 56 Nr 2 (1979)
Artikel
-
Specialisatie van onderwijsgevenden voor het basisonderwijsin het perspektief van een alternatief opleidingsmodel
De problematiek rondom de voorgestelde specialisatie van de toekomstige leraar in het basisonderwijswordt belicht vanuit een analyse van opleidingsmomenten welke kunnen worden onderscheiden indienfnen de te verwerven bekwaamheden van de a.s.leraar beoordeelt naar de mate van toepasbaarheiden bekendheid.Tevens wordt in deze bijdrage een pogingondernomen de beperkte waarde van vigerendedoelinventarisatieprocedures voor de lerarenopleiding aan te tonen, indien niet tevens aan realise''ingskondities alle aandacht wordt geschonken.
-
De problematiek van de onderwijsvaardigheden
In het onderhavig artikel wordt ingegaan op de^etekenis die aan het begrip 'onderwijsvaardigheid'" toegekend in de Amerikaanse literatuur. Erborden twee interpretaties van de term onderkend,1. een analytische en een cognitieve. Omdat erindeze echter weinig precisie te onderkennen valt,^ordt aanvulling gezocht in de psychologischestudies van vaardigheden, resp. van vaardig gedrag. te Cambridge (Groot Brittannië) zijn ontstaan.öir geeft aanleiding tot een kritische reflectie over degaarde van het tot op heden gehanteerde vaardigheidsmodel voor leerkrachten.Tijdens het jongste decennium is er in hetNederlandse taalgebied een groeiende aandacht^aar te nemen voor de problematiek van deJ^digheidstraining bij (aanstaande) leerkrachten,'^en poogt weg te komen uit de z.g. onwetenschappelijke, resp. voorwetenschappelijke praktijkopleiding door uit te gaan van een meer systematisch en^^erk technisch georiënteerd trainingsmodel. Er is™ertoe hoofdzakelijk steun gezocht in de Ameri■^^se onderwijskundige literatuur.
-
Belgisch-Nederlands-Duitse conferentie overonderzoek van onderwijsleerprocessen
Te Aken (B.R.D.) vond eind september een tweedaagseconferentie plaats over het thema onderzoek vanonderwijsleerprocessen, waaraan een dertigtal onderzoekers uit de Bondsrepubliek, Nederland en Belgiëdeelnamen. Voorts behoorde Prof. Flammer uit Zwitserland tot de deelnemers. Uit België was Prof. De Corte meteen groep collega's en medewerkers van de Kath.Universiteit Leuven aanwezig, uit Nederland Prof. VanParreren met een aantal medewerkers van de sectie Lerenen Onderwijsproceskunde van de Rijksuniversiteit teUtrecht. De conferentie was voortreffelijk georganiseerd doorProf. Klauer van het Institut für ErziehungswissenschaftVan de Technische Hochschule te Aken, en werdgehouden in het onlangs geopende nieuwe gebouw van hetInstitut. Dit is in de oude stad Aken gelegen, wat eenbijzonder prettige en sfeervolle omgeving voor deconferentie opleverde.
-
Evaluatie van het Utrechtse begeleidingsprojekt'Differentiatie aanvankelijk lezen'
Dit artikel handelt over de belangrijkste resultaten van het D.A.L.onderzoek (S.V.0. 0204). De evavatie werd uitgevoerd met behulp van het evalua''^model van Robert Stake (1969). De belangrijkste^'^derzoeksresultaten zijn dat een curriculum"^novatie zoals vormgegeven door het D.A.L.ll'ojekt leidt tot bepaalde vormen van differentiatie'^Jien het aanvankelijk leesonderwijs, en dat hetY^^noveerde onderwijs vervolgens de interaktie^ ^sen leerlingen bevordert maar in tegenstelling tot'verwachtingen niet bijdraagt tot een verhoging^^ het leesvorderingennivo van de leerlingen.
-
Formatieve curriculumevaluatie en onderwijspsychologie
dit artikel wordt een formatie/ evaluatieonderzoek beschreven van een curriculum dat insterke mate gebaseerd is op een aantal leerpsychologische uitgangspunten. Het betreft een leergang''fkenen voor klas 2 van het basisonderwijs die isontwikkeld door het Schooladviescentrum te Utrechtmomenteel door ongeveer 400 scholen wordtgebruikt.
-
Processen van probleemoplossen: Vergelijking van een Amerikaanse en een Europese visie
Het analyseren van de vaardigheid in het probleemoplossen als onderwijsdoel vormt een belangrijk object van onderzoek binnen de huidige onderwijspsychologie. Onder invloed van de cognitieve psychologie worden de processen van het probleemoplossen momenteel in de U.S.A. vooral bestudeerd vanW de 'informationprocessing approach'. Een be'^ngrijke stroming in het Europese onderzoek, dienaar wortels in ruime mate vindt in de Sovjetunie enaie ook bij ons reeds is doorgedrongen, benadertdenken en probleemoplossen vanuit eennandelingspsychologische opvatting. Tot nog toenebben beide richtingen zich vrijwel geheel onafnankelijk van elkaar ontwikkeld. Daardoor ontstaatSevaar dat ze zich op den duur eerder tegenelkaar zullen afzetten, in plaats van te komen tot een^l^aachtenwisseling die ongetwijfeld voor beide rich'ngen vruchtbaar kan zijn. Een dergelijke gedach^nwisseling kan wellicht het best op gang gebracht'orden op grond van punten van convergentie tusjn de twee benaderingen. In deze bijdrage wordt^epoogj pffj dergelijke punten van overeenkomstj ''' ^^'ijzen. Hiertoe wordt exemplarisch het recen^^ onderzoekswerk van Resnick en Glaser besproPrn 'informationprocessing apach'.
-
Kernthema's voor maatschappijleer, kontouren van een leerplan
Door middel van dit boek wil Henk Dekker de leraren, deleerlingen en de ouders, die de moeite willen nemen om toteen verantwoorde leerplanontwikkeling te komen, daartoestimuleren en hier en daar een hint geven. Schrijver noemtzich daarom m.i. terecht een optimist. Na in het eerste hoofdstuk opgesomd te hebben, watenkele auteurs onder een leerplan verstaan, vindt Dekkervoor een begripsbepaling aansluiting bij Wheeler. Driemanieren waarop leerplannen ontwikkeld kunnen worden,passeren vervolgens de revue: het ledo project, derapporten van de CMLM (Commissie ModerniseringLeerplan Maatschappijleer), en op één lijn daarmee: deacht stappen uit het boek van Hilda Taba, CurriculumDevelopment, Theory and Practice.
-
Interdisciplinaire Onderwijskunde: modellen voor een Wetenschap
Hoewel in Nederland sinds een aantal jaren deonderwijskunde 'interdisciplinair' genoemd wordt,'s er over de vraag wat interdisciplinariteit vanWetenschap en van opleiding nu eigenlijk is nog'^aar weinig gediskussieerd. Het artikel van Bülte en*'ltema 'Enkele aspecten van een interdisciplinaireOpleiding' heeft deze diskussie een stap vooruitSeholpen.^Is vervolg daarop wordt een poging gedaan een'Aantal opvattingen over interdisciplinaire wetenschapsbeoefening te analyseren. Uitgangspunt is desfelling^ dat wetenschap bedreven wordt vanuit een'^e^earchprogramma. De opvatting dat interdisciplinariteit samenvalt met teamwerk is daarmee niet inovereenstemming te brengen. Andere opvattingenSeven alleen formele aspecten aan, maar geen'nhoudelijke basis. Tenslotte wordt de opvatting uitgewerkt, dat'Onderwijskunde ontstaat vanuit de konvergentie vanfnken in verschillende disciplines, een konvergente die samenhangt met ontwikkelingen in hetonderwijs. Vanuit dit startpunt staat onderwijs'^nde voor de opdracht, haar researchprogrammaVoor zichzelf te verhelderen.
-
Participerend leren
De innovatiecommissie participatieonderwijs heeftonlangs een diskussienota uitgebracht over participerend leren. Dit artikel is mede gebaseerd op deinformatie uit de diskussienota.In de probleemstelling worden enkele problemengesignaleerd, die worden opgeroepen door de binnenschoolse organisatie van onderwijsleerprocessen. Deze betrejfen enerzijds de relatie tussen onderwijs en arbeidsmarkt en anderzijds de relatie tussen het onderwijsaanbod en de ontwikkelingsbehoeften van leerlingen, speciaal in de adolescentiePeriode. Deze problemen vormen de achtergrond\oor ontwikkelingen met participerend leren in de'^ternationale onderwijsvernieuwing. Daarna volgt een eerste conceptuele uitwerking^'an het begrip 'participerendleren.' Onderscheiden^^'orden drie complementaire elementen: vermaatschappelijking van de onderwijsleerdoelen, ver'^oatschappelijking van de leerweg, individualise'""'g van de leerweg. Tevens wordt een nieuwe leerP'^norganisatie voorgesteld het edukatief werkPlan bestaande uit drie komponenten: leren in deP''oktijk, (aanvullend) onderwijs, persoonlijke en'^^(iatschappelijke begeleiding.
-
De leertheoretisch geftindeerde analytisch/synthetische systeemmethode voor het voorbereidend en aanvankelijk lezen
Om erachter te komen hoe een leerling optimaalwoorden leert lezen moeten né" ons volgens deL40benadering o.a. afvragen wat de leerling moetleren (de leerinhouden) en in welke volgorde dit moetgeschieden (leerfasenplan).In dit artikel beschrijven we welke leerinhoudenvereist zijn om lezen te kunnen leren. De ontstanehiërarchische ordening diende als uitgangspuntvoor het leerfasenplan van de leertheoretisch gefundeerde analytisch isynthetische systeemmethodeKlankdorp ILetterstad.
-
Een opmerkelijk geluid uit de U.S.A.
Onlangs verschenen van de hand van enkele Amerikaanseinstitutionele economen een tweetal belangwekkende studies. Te weten: Camoy, M. en Levin, H.M. (red.); The limits of educational reform, David Mc Kay Company, Inc., NewYork. 1976, 290 pag. Bowles, S. en Gintis, H.; Schooling in capitalist America (Educational reform and the contradictions of economic life), Basic Books, Inc., New York, 1976, 340pag. C;imoy is 'associate professor of education' aan hetinternationaal ontwikkelingscentrum van de Stanford universiteit; tevens participeert hij aiui een 'Centre for Economic Studies.' Levin is als hoogleraar verbonden atui de'School of education' van dezelfde universiteit. Ook Bow'es en Gintis komen vanuit de (onderwijs)economischehoek. Zowel laatstgenoemden als Camoy hebben blijkenshun publicaties een ontwikkeling doorlopen die meer in hetalgemeen kenmerkend is voor die van het zich verbredende vakgebied der 'onderwijseconomie'; van onderwijseconomie in meer enge zin naar onderwijsplanning enVervolgens uitkomend bij onderwijsbeleid en politiek,'^lle drie behoren deze internationale wetenschappers totrichting der institutionele economen, waarvan een deel'n de U.S.A. ook wel wordt aangeduid als 'radical'. Dit'aatste etiket is zeker van toepassing op de neomarxistischgeoriënteerde schrijvers van de voornoemde publicaties.
-
Onderwijsfacetten
Het in WoltersNoordhoff s Pedagogische Bibliotheek verschenen boek Onderwijsfacetten is bedoeld in het studieprogramma van de opleidingen voor onderwijsgevendeneen plaats te krijgen. Negen auteurs hebben er een bijdrageaan jgeleverd, de een iets uitvoeriger dan de imder. De|Tioeilijkheid bij het samenstellen van een dergelijk werkjeis de giirantie dat er een goede onderlinge samenking istussen de verschillende bijdragen. Hoe boeiend elke afzonderlijke bijdrage ook is daarover straks , ik mis eenjnleidend hoofdstuk waardoor elke bijdrage even wordtgeplaatst' in het geheel van onderwijs en onderwijzen, en^oor de plaatsing ook wordt verantwoord. Perquin die er dertig jaar geleden net iets anders meebedoelde. Zo treft men dat ook aan als Deen over emancipatie en emancipatorische pedagogiek best zinnige dingenschrijft, maar bij Branger (tweede hoofdstuk) emancipatieweer anders geïnterpreteerd krijgt: 'het bijbrengen enontwikkelen van vaardigheid, kennis, taakbesef als basisvan arbeid, leren samenleven in de vreemde wereld"(pag. 45). Niet altijd sluit het een op het ander aan, of erzijn ook hinderlijke overiappingen. Als in het tweedehoofdstuk over individualiteit en socialiteit, en functies vande schcx)l, en Contourennota al het een en ander is gezegd,komt men in wat andere woorden de materie ook weertegen in hoofdstuk 4 en hoofdstuk 5. Een beetje meerafstemming had geen kwaad gekund, want het is toch nietde bedoeling dat letterlijk wordt toegepast wat op pag. 63st;u>t: '... en opdat de verschillende leerkrachten niet zoals nu nog vaak het geval is op eigen houtje bezigzijn, zodat het kind tijdens zijn weg door het onderwijs teveel in venvarring raakt.'
