Vol 84 Nr 3 (2007)
Artikel
-
Notitie: Beter dan vroeger of terug bij af? Een historische reflectie op het ‘nieuwe opleidingsparadigma’ voor de pabo
De brede kritiek op het curriculum van de pabo was enkele jaren geleden voor het Lande - lijk Overleg Lerarenopleidingen Basisonderwijs (LOBO) aanleiding tot het ontwerpen van een ‘nieuw opleidingsparadigma’. Deze vernieuwingsretoriek heeft een lange traditie. Vanaf het begin omvatte de opleiding, hoe verder ook vormgegeven, vier basiscomponenten: pedagogisch-didactische theorievorming, schoolse kennis en culturele geletterdheid, praktische vorming, en het stimuleren of ontwikkelen van de juiste persoonlijke eigenschappen. De relatieve zwaarte van de componenten verschoof in de tijd, afhankelijk van de vooropleiding van de leerlingen/studenten, de status van het beroep en verwach - tingen van de samenleving. Het huidige ontwerp vertoont de meeste overeenkomst met dat uit de eerste helft van de negentiende eeuw, toen eveneens de persoon van de leraar en de praktische vorming centraal stonden – niet beter dan vroeger dus, maar terug bij af. De prijs voor het beste ontwerp gaat naar dat uit 1920, dat een optimale balans tussen de vier componenten vertoont.
-
Begeleiden van leerlingonderzoek: Effecten van ondersteuning door docenten op de prestaties van leerlingen bij aardrijkskundige onderzoekstaken in de tweede fase voortgezet onderwijs
De probleemstelling van dit onderzoek luidt: “Hoe hangt de intensiteit van verschillende typen ondersteuning die de docent biedt samen met de leerprestaties van leerlingen die in kleine groepen samenwerken aan een aardrijkskundig onderzoeksontwerp?” Aan het onderzoek deden negen aardrijkskundedocenten mee met in totaal 160 leerlingen uit het vierde en vijfde jaar van het vwo. De leerlingen maakten twee praktische opdrachten in kleine groepjes. Voorafgaand en na afloop maakten ze individueel een onderzoekstoets en na afronding van het gezamenlijke onderzoeksontwerp vulden ze beide keren een vragenlijst in over de intensiteit van de ondersteuning en de kwaliteit van de onderlinge samenwerking. Uit de resultaten is op te maken dat noch de ondersteuning van het taakinhoudelijke leerproces noch de ondersteuning van de samenwerking direct hebben bijgedragen aan de kwaliteit van de indivi duele onderzoeksontwerpen. Daarentegen lijkt de ondersteuning van de samenwerking wel te hebben geleid tot productievere leerlinginteractie tijdens de taakuitvoering.
-
De effectiviteit van voorschoolse kindercentra en de invloed van centrumkenmerken en gezinsachtergrond
In dit artikel wordt verslag gedaan van een onderzoek naar de mate waarin de effectiviteit van voorschoolse kindercentra wordt beïnvloed door contextfactoren zoals centrumkenmerken en gezinsachtergrond. Allereerst werd een vergelijking gemaakt tussen de schoolprestaties (meer specifiek de geletterde vaardigheden) van kinderen die al dan niet een centrum hebben bezocht. Deze vergelijking toonde positieve effecten van centrumbezoek wat betreft de ontluikende geletterdheid, beoordeeld metalinguïstisch bewustzijn en beoordeelde schriftoriëntatie. Via leidster - interviews werden gegevens verzameld over de door de kinderen bezochte centra. Statistische analyses wezen op een relatie tussen bepaalde organisatiekenmerken en centrum - effecten; met name een lage volwassene-kind - ratio leek het effect van centrumbezoek op geletterde vaardigheden positief te beïnvloeden. Via ouderinterviews werd informatie ingewonnen over de gezinsachtergrond van kinderen. Analyses naar aanleiding daarvan lieten voor de allochtone kinderen een relatie zien tussen centrumeffecten en de mate waarin ze thuis Nederlands taalaanbod krijgen.
-
“Bij de groep horen”: hoe de imitatietendens het leraren moeilijk kan maken om adaptief onderwijs vorm te geven
Dit onderzoek analyseert de ervaringen van leraren in de eerste fase van het voortgezet onderwijs met betrekking tot het omgaan met verschillen. Uit gesprekken met leraren blijkt dat zij te maken hebben met het gegeven dat leerlingen “bij de groep willen horen”. Sommige leraren verwijzen naar dit gegeven om uit te leggen dat omgaan met verschillen een onbereikbaar ideaal is, want leerlingen willen geen uitzondering zijn. Andere leraren maken bij het omgaan met verschillen juist gebruik van het gegeven dat leerlingen bij de groep willen horen. Doorgaans wordt als vanzelfsprekend aangenomen dat er in klassen de “ruimte” bestaat, die leraren de mogelijkheid geeft om met verschillen tussen leerlingen om te gaan. De analyse van de interviews leiden echter tot het inzicht dat adaptief handelen leerlingen in een uitzonderingspositie kan plaatsen, wat door hen als bedreigend kan worden ervaren. Omgaan met verschillen kan dus veel gecompliceerder zijn dan vaak wordt verondersteld. Doordat leerlingen bij de groep willen horen moet differentiatie met betrekking tot individuele gevallen gepaard gaan met integratie in het geheel van de groep.
-
De bufferfunctie van sociale steun in de relatie tussen gepest worden, gezondheids- en depressieve klachten
In deze cross-sectionele studie onder 606 Haagse basisschoolleerlingen van groep 7 en 8 zijn de gevolgen onderzocht van gepest worden voor de gezondheid en het hebben van depressieve klachten. Voorts is de invloed van sociale steun nagegaan op de relatie tussen gepest worden en gezondheids- en depressieve klachten. Nog geen 12% van de kinderen werd helemaal niet gepest. Jongens werden evenveel gepest als meisjes, maar rapporteerden wel vaker dan meisjes dat ze zelf pesten. Kinderen die gepest werden scoorden significant hoger op gezondheidsen depressieve klachten dan kinderen die niet gepest werden. Sociale steun bleek niet als moderator of als mediator het welbevinden van basisschoolleerlingen te beïnvloeden, maar als een onafhankelijke factor. Kinderen die weinig sociale steun kregen, rapporteerden meer gezondheids- en depressieve klachten dan kinderen met meer steun. Ook waren er verschillen tussen leerlingen van ‘zwarte’ en ‘witte’ scholen. Kinderen op zwarte scholen pestten meer, ontvingen minder sociale steun en waren depressiever dan kinderen op witte scholen.
