Vol 81 Nr 3 (2004)
Artikel
-
Boekbespreking ‘Peer assessment in universitair onderwijs'
Wat zo bijzonder is aan deze boekbespreking is dat wij als peers van Ineke van den Berg het onderwerp van haar proefschrift in de praktijk brengen, namelijk ‘peer assessment’. Bij peer assessment gaat het om het beoordelen van een prestatie van een ‘peer’ met de bedoeling dat zowel de beoordeelde als de beoordelaar daarvan leren. Wij hebben in ieder geval bij het schrijven van deze boekbespreking gemerkt hoe leuk en leerzaam het is om kritisch te kijken naar een product waarmee we in ons werk regelmatig te maken hebben, en daarover te rapporteren.
-
Conferentieverslag Tegenwind doet de vlieger stijgen, VOR-Najaarsconferentie “De leraar”
Elk jaar organiseert één van de divisies van de Vereniging voor Onderwijs Research (VOR) een najaarsconferentie, die tot doel heeft het onderwijsonderzoek en de onderwijspraktijk nader tot elkaar te brengen. Op 26 november 2003 viel de eer te beurt aan de divisie Lerarenopleiding en Leraarsgedrag, die - hoe kan het ook anders - “de leraar” verkoos tot het thema van de conferentie. Nederlandse leraren staan immers in de schijnwerpers, niet alleen vanwege de lerarentekorten, maar ook omdat het beroep van leraar in beweging is, waardoor taken en functies worden geherdefinieerd. De conferentie werd bezocht door ongeveer 175 mensen: onderzoekers, docenten, schoolleiders, maar ook door begeleidingsdiensten, de Inspectie, het Cito en het SBL.
-
Onderzoek naar een instrument voor Toets Curriculum Overlap
Opportunity to Learn (OTL) wordt als een belangrijke procesvariabele gezien bij de interpretatie van resultaten van leerlingen op toetsen. OTL kan gedefinieerd worden als de mate waarin leerlingen in de gelegenheid zijn gesteld zich de vereiste leerstof eigen te maken. Zo gedefinieerd, verwijst OTL naar de instructie die heeft plaatsgevonden en de hoeveelheid tijd die aan het leren is besteed. OTL kan ook gedefinieerd worden als de mate waarin het beoogde curriculum aansluit bij het geïmplementeerde curriculum zoals door de toets gemeten. Zo geformuleerd, krijgt het begrip OTL een wat specifiekere betekenis, wat tot uitdrukking gebracht wordt door te kiezen voor het begrip Toets Curriculum Overlap (TCO). Om een uitspraak te doen over de kwaliteit van het onderwijs dient de inhoud van de toets als operationalisatie van het beoogde curriculum in voldoende mate overeen te komen met het door leerkrachten geboden onderwijs, ofwel het geïmplementeerde curriculum. In dit artikel wordt verslag gedaan van een onderzoek naar de mogelijkheid een valide en betrouwbaar instrument te ontwikkelen voor het meten van TCO.
-
Beginnende geletterdheid in groep 2 van de basisschool
In dit artikel wordt verslag gedaan van een onderzoek naar de activiteiten en gedragingen van leerlingen van groep 2 van de basisschool, en in het bijzonder naar de activiteiten en gedragingen op het gebied van beginnende geletterdheid. In totaal werden 40 leerlingen van 20 basisscholen gedurende een hele schooldag geobserveerd. Op elke basisschool werden twee kinderen op verschillende dagen geobserveerd. Uit het onderzoek blijkt dat gemiddeld 60% van de gedragingen van de leerlingen talig van aard is, en dat per dag gemiddeld 16% van de tijd besteed wordt aan activiteiten op het gebied van beginnende geletterdheid. In totaal heeft 5% van de gedragingen van de leerlingen betrekking op beginnende geletterdheid. Uit het onderzoek blijkt verder dat leerlingen van zogenaamde “ontwikkelscholen” meer tijd besteden aan activiteiten op het gebied van beginnende geletterdheid dan leerlingen van andere scholen.
-
De intensificatie van het lerarenberoep: Een literatuurstudie
Het werk van leerkrachten staat steeds meer onder druk, onder meer door de eisen van de overheid en de verwachtingen van de samenleving. Er moet steeds meer gedaan worden, zonder dat de werkcondities van tijd en materiaal in dezelfde mate mee evolueren. Dat leidt tot een chronische ervaring van werkdruk, of beter tot intensificatie van het lerarenberoep. Met deze zogenaamde “intensificatiethese” leverde Apple (1986) een krachtige aanzet tot een theoretische verklaring. Zijn these werd door verschillende auteurs empirisch verder onderbouwd. Een systematische literatuurstudie over deze onderzoeken biedt bevestiging van de intensificatiethese, maar tegelijk ook argumentatie voor verfijning en precisering ervan. Deze verfijningen kunnen rond drie aspecten geordend worden. Ten eerste zijn er naast de overheid en de ruimere samenleving nog andere bronnen van intensificatie te onderscheiden. Ten tweede wordt de impact van intensificatie gemedieerd door de werkcondities in de school en de persoonlijke betekenisgeving door de leerkracht. Ten slotte is de impact van intensificatie niet lineair, maar gedifferentieerd: leerkrachten ondergaan veranderingen niet alleen passief, maar kunnen er ook pro-actief en creatief mee omgaan. De aangepaste intensificatiethese vormt een conceptueel kader om de veranderingen in het lerarenberoep en de professionele identiteit van leraren te duiden vanuit het samenspel tussen het individu (de actor), de schoolorganisatorische werkcondities en de schooloverstijgende omgeving (overheid en samenleving).
