Vol 80 Nr 5 (2003)
Artikel
-
De didactische cirkel doorbroken? Een onderzoek naar enkele aspecten van het bevorderen van zelfgestuurd leren door leraren en lerarenopleiders
Hoewel er veel wordt gesproken en gepubliceerd over het belang van het bevorderen van zelfgestuurd leren, laat onderzoek zien dat het handelen van leraren niet altijd in overeenstemming is met dit belang. We veronderstellen dat nieuwe onderwijskundige praktijken, zoals zelfgestuurd leren, geïnitieerd moeten worden in de lerarenopleidingen, zodat de didactische cirkel van traditioneel opgeleide leraren die op een traditionele manier onderwijs geven, kan worden doorbroken. In dit artikel vergelijken we de uitkomsten van 19 casestudies naar de mate waarin leraren in de beroeps- en volwasseneneducatie voldoen aan enkele indicatoren voor het bevorderen van zelfgestuurd leren in de beroepsen volwasseneneducatie met de uitkomsten van 10 casestudies onder lerarenopleiders. We doen dit om te exploreren of in de lerarenopleidingen inderdaad het voortouw wordt genomen met betrekking tot het bevorderen van zelfgestuurd leren. De uitkomsten van ons onderzoek laten zien dat dit onvoldoende het geval lijkt te zijn. We concluderen dat de professionele ontwikkeling van lerarenopleiders meer aandacht verdient teneinde de ontwikkeling van zelfgestuurd leren te bevorderen.
-
Het fonologisch coherentiemodel voor lezen en spellen
Met deze studie wordt het fonologisch coherentiemodel voor lezen en spellen geïntroduceerd in het Nederlandse taalgebied. Het model werd voor het eerst in 1990 door Van Orden en zijn collega’s gepresenteerd en is sindsdien verder uitgewerkt. Het geeft een beschrijving van de cognitieve processen die ten grondslag liggen aan lezen en spellen door volwassenen, verklaart het proces van leren lezen en spellen, beargumenteert waarom spellen moeilijker is dan lezen, en is bovendien in staat om het verschijnsel ontwikkelingsdyslexie op adequate wijze te beschrijven. In deze bijdrage wordt ook ruim aandacht besteed aan de wetenschapstheoretische vooronderstellingen waarop het fonologisch coherentiemodel gestoeld is, en aan de mogelijke implicaties voor lees- en spellinginstructie.
-
Kan een eenzijdige klassamenstelling de ontwikkeling van leerlingen afremmen? Effecten van de sociale en etnische klassamenstelling en verschillen hierin tussen groepen
Een overwegend laagpresterende leerlingsamenstelling in een klas, een klas met veel leerlingen met laagopgeleide of allochtone ouders, beïnvloedt mogelijk de ontwikkeling van individuele leerlingen in zo’n klas. Enerzijds kan dan een geringere toename in cognitieve prestaties worden verwacht, maar anderzijds een grotere toename door een specialisatie van het onderwijs gericht op deze leerlingen. In een longitudinaal onderzoek zijn ontwikkelingen in prestaties, cognitief zelfbeeld en welbevinden van 8684 leerlingen van groep 6 naar 8 geanalyseerd. Naarmate het aandeel allochtone leerlingen in klassen hoger was, namen de rekenprestaties wat minder toe en naarmate het percentage leerlingen met laagopgeleide ouders hoger was, namen de taalprestaties wat minder toe. We vonden geen verband tussen klassamenstelling en de ontwikkeling in schoolwelbevinden, noch cognitief zelfbeeld van leerlingen. Het bleek waardevol om na te gaan of de gevonden effecten van de klassamenstelling uiteenlopen voor verschillende groepen leerlingen. Zo bleek een klas met vooral allochtone leerlingen voor de allochtone leerlingen, en een klas met vooral autochtone leerlingen voor de autochtone leerlingen, relatief de grootste vooruitgang op te leveren in rekenprestaties.
-
De betekenis van perspectieven voor leren leren
Leren leren is een belangrijke vernieuwing in het voortgezet onderwijs in Nederland.We bespreken hier twee benaderingen van leren leren: de huidige dominante procesgeoriënteerde benadering en de oudere ideegeoriënteerde benadering. In de procesgeoriënteerde benadering wordt vooral aandacht besteed aan algemene leerstrategieën. Voorstanders van een ideegeoriënteerde benadering daarentegen beschouwen ideeën als de belangrijkste gereedschappen voor leren leren. In dit artikel beargumenteren we waarom beide benaderingen zouden moeten worden geïntegreerd. We laten zien dat een speciale categorie van ideeën, de zogenaamde perspectieven, een centrale rol kunnen vervullen in een geïntegreerde benadering. Perspectieven kunnen leerlingen namelijk helpen bij zowel het formuleren als het uitwerken van leerdoelen.
