Vol 70 Nr 2 (1993)
Artikel
-
De evaluatie van het Onderwijsvoorrangsbeleid
Het Onderwijsvoorrangsbeleid (OVB) is in 1983 gestart als vervolg op het Stimuleringsbeleid. Jaarlijks is met dit beleid meer dan 400 miljoen gulden gemoeid. Met de start ervan istevens door de overheid het voornemen uitgesproken dit langdurige beleidsprogramma tedoen evalueren. Dit voornemen is in daden omgezet en er loopt sedert 1988 een grootschaligevaluatieprogramma. De start van het eigenlijke evaluatieonderzoek is vooraf gegaandoor een voorbereidingsperiode die enkele jaren in beslag heeft genomen. Inmiddels zijn ertal van onderzoeksverslagen verschenen, voornamelijk in de vorm van rapporten en terugrapportages aan betrokkenen. De tijd is echter nuook rijp voor een presentatie van resultaten dieeen beeld schetsen van de kern van wat in deafgelopen jaren is onderzocht.
-
De evaluatie van het Onderwijsvoorrangsbeleid geëvalueerd
In dit artikel wordt het Landelijk EvaluatieOnderzoek van het Onderwijsvoorrangsbeleid(LEOOVB) geanalyseerd (evaluatie van een evaluatie). Zowel de voorbereidingsfase als de uitvoering van het onderzoek worden beschreven.In het artikel wordt bovendien ingegaan op dieonderwerpen die in de internationale literatuurals de meest relevante worden beschouwd inhet kader van programmaevaluatie. Tot die onderwerpen behoren: designkeuze, de verhouding tussen interne en externe validiteit en de
-
De prestaties van de OVB-doelgroepen in 1988: stand vanzaken na de eerste meting
Op basis van de gegevens van de eerste metingvan de evaluatie van het onderwijsvoorrangsbeleid in 1988 worden verbanden geanalyseerd tussen de sociaaletnische achtergrond, intelligentie en hetthuisklimaat van leerlingen en huntaal en rekenprestaties in groep 4, 6 en 8 vanhet basisonderwijs. Tevens worden verschillentussen groepen scholen nagegaan. Zowel detaal als de rekenprestaties van allochtone leerlingen blijven ver achter bij het landelijk gemiddelde. Voor de 1.25 leerlingen zijn de achterstanden veel kleiner. Er is een sterk verband metintelligentie en een zwak verband met de aanwezigheid van culturele hulpbronnen thuis. Nacontrole voor intelligentie wordt het effect vande weegfactor aanmerkelijk kleiner, na controlevoor culturele hulpbronnen neemt dit effectslechts in geringe mate af.
-
Effectieve voorrangskenmerken in de school en in de klas
In de eerste cohortstudie van de landelijke evaluatie van het Onderwijsvoorrangsbeleid, uitgevoerd in 1988, is door middel van schriftelijkevragenlijsten, afgenomen bij directeuren enleerkrachten van basisscholen, informatie verzameld over school en klaskenmerken. Bij deleerlingen in groep 4, 6 en 8 zijn testen afgenomen voor intelligentie, taal en rekenen. Uit deresultaten blijkt dat er enige verschillen zijn inschool en klaskenmerken tussen scholen metverschillende aantallen achterstandsleerlingen,maar de verschillen zijn niet erg groot. Scholenmet veel allochtone leerlingen scoren wat hogerop enkele school en instructieeffectiviteitskenmerken en op enkele variabelen met betrekking tot specifieke strategieën voor achterstandsleerlingen vergeleken bij de anderegroepen scholen.
-
De prestaties van de OVB-doelgroepleerlingen in 1990:stand van zaken na de tweede meting
Ten behoeve van de evaluatie van het Onderwijsvoorrangsbeleid voeren het ITS en het RIONeen reeks longitudinale onderzoeken uit naar de ontwikkeling van de schoolprestaties vanopeenvolgende cohorten basisschoolleerlingen. De eerste meting heeft in 1988 plaatsgevonden, de tweede meting in 1990. Dit artikelgaat over de resultaten van beide metingen. Hetbegint met enkele analyses van de gegevens uitde tweede meting. Vervolgens beschrijft hetcrosssectionele en longitudinale vergelijkingenvan de resultaten van 1988 en 1990. De achterstand van de leerlingen uit de doelgroepen vanhet onderwijsvoorrangsbeleid blijkt zowelcrosssectioneel als longitudinaal in 1990 precies even groot als in 1988. Dit geldt in gelijkemate voor scholen die in het geheel niet, in beperkte zin of intensief bij het OVB zijn betrokken.
-
Differentiatie en zorgverbreding in het basisonderwijs: de behandeling van een vernieuwingsonderwerp in onderzoek
Het beleid van de rijksoverheid ten aanzien van het basisonderwijs heeft in de jaren tachtigsterk in het teken gestaan van twee ontwikkelingen. De eerste was het in werking treden vande Wet op het Basisonderwijs (WBO). Daarinzijn algemene doelen van het basisonderwijsopgenomen, waaronder het bevorderen van decontinue ontwikkeling van de leerlingen. Dezeformulering verwees waarschijnlijk tijdens hetmaken van de wetstekst primair naar het opheffen van de externe differentiatie (naar leeftijd)tussen kleuterschool en lagere school. Het betreffende wetsartikel is sindsdien echter opgrote schaal verbonden met een opdracht tot individualisering en differentiatie. De tweedeontwikkeling was de voortdurende verwijzingvan leerlingen naar het speciaal onderwijs. Alsreactie daarop werd een 'zorgverbredingsbeleid' ontwikkeld. In het kielzog van deze ontwikkelingen zijn vele onderzoeken uitgevoerd.Bij nadere beschouwing blijkt het beleidslechts beperkt te refereren aan gepubliceerdeonderzoeksresultaten. Ook lopen onderzoekenonderling soms aanzienlijk uiteen. Om hieropmeer zicht te krijgen is met subsidie van deSVO (ANGO 0335) een literatuurstudie uitgevoerd. Dit artikel doet daarvan verslag. (Zievoor het volledige verslag Stokking, 1992). Destudie was gericht op drie vraagstellingen:
-
Poor readers' decoding skills. Effects of trai-ning, task, and word characteristics
In het proefschrift van Van den Bosch wordt hetfonologisch decoderen bij zwakke lezers op verschillende aspecten onderzocht. Algemeenwordt onder decoderen verstaan het toepassenvan grafeemfoneemkennis bij het identificerenvan woorden. Het wordt gezien als een fundamentele vaardigheid in de ontwikkeling van hetleren lezen.
