Samenhangend lees- en schrijfonderwijs in het schoolvak Nederlands

Een bespreking van onderzoek naar effecten en didactiek van samenhangend lees- en schrijfonderwijs in het voortgezet onderwijs

Samenvatting

Lezen en schrijven worden binnen het
standaardtaalonderwijs verkaveld aangeboden. Vanuit functioneel, cognitief en
sociocognitief perspectief bezien staan de
vaardigheden echter niet los van elkaar. Daarom is het aannemelijk dat samenhangend
onderwijs in lezen en schrijven beide vaardigheden ten goede komt. Dit artikel presenteert
een onderbouwde definitie van samenhangend lees- en schrijfonderwijs en bespreekt
het empirische onderzoek naar de effecten
van samenhangend lees- en schrijfonderwijs.
Samenhangend lees- en schrijfonderwijs (i)
bevat een gebalanceerde instructie die in gelijke mate op beide vaardigheden is gericht
met als doel het verbeteren van beide vaardigheden, (ii) stelt verbindende elementen
van functionele, cognitieve of sociocognitieve
aard aan de orde en (iii) maakt de samenhang
tussen lezen en schrijven voor leerlingen expliciet door deze te benoemen of door het onderwijs te richten op een van de verbindende
elementen. Een systematische zoektocht naar
literatuur over effectief samenhangend leesen schrijfonderwijs leverde slechts enkele
studies op. In onze literatuurreview concluderen we dat deze studies methodologisch
dermate verschillen dat we geen algemene
conclusies kunnen trekken over effectiviteit.
We identificeren in onze analyse wel drie
mogelijk effectieve elementen, namelijk inzet
van: overeenkomstige strategieën, kennis
van tekstkenmerken en kennis van retorische
overeenkomsten tussen lezen en schrijven.