Burgerschapsvorming in historisch perspectief

Samenvatting

In onderwijskundige en pedagogische teksten valt aan het woord ‘burgerschapsvorming’ niet
langer te ontkomen. Zowel op nationaal als supranationaal niveau staat het begrip hoog
op de agenda; de politieke agenda. Niet alleen politici, beleidsverantwoordelijken en wetenschappers hebben het over ‘burgerschapsvorming’. Ook directeurs, leerkrachten en leerlingen hebben inmiddels kennis kunnen/moeten nemen van burgerschapsvorming.
Hoewel het begrip ‘burgerschapsvorming’ van relatief recente aard is, gaan de hieraan gekoppelde onderwijskundige en pedagogische praktijken ver terug in de tijd. De link tussen onderwijs en burgerschap gaat inderdaad op zijn minst terug tot de Grieks-Romeinse Oudheid. In zijn huidige vorm vertoont burgerschapsvorming het meeste gelijkenissen met de pedagogische praktijken en gedachten die de Verlichting voortbracht. In de nasleep van het ontstaan van de Europese natiestaten
werd in toenemende mate het belang onderstreept dat de school had voor het produceren van actieve, productieve, intelligente en zedelijk gevormde burgers; mensen die zich niet alleen wisten te identificeren met een bepaald land, maar zich ook op vrijwillige basis wensten in te zetten om een actieve bijdrage te leveren aan het welzijn, het voortbestaan en de rijkdom ervan.