Invoering van een wettelijk lerarenregister in het Nederlandse onderwijs: Inleiding op dit themanummer.

Samenvatting

De professionele ontwikkeling van leraren is een terugkerend onderwerp in de wetenschappelijke literatuur, beleid, en maatschappelijke discussies. In dat kader past ook het debat over de invoering van een wettelijke lerarenregister in Nederland (wetsvoorstel lerarenregister). Professionele ontwikkeling van leraren wordt als een van de essentiële middelen gezien om de kwaliteit en het imago van het onderwijs te verhogen (Van Veen, Zwart, Meirink, en Verloop, 2010). Vergelijkbaar met de BIG-registratie voor artsen, apothekers, fysiotherapeuten, gezondheidszorgpsychologen, psychotherapeuten, tandartsen, verloskundigen en verpleegkundigen, is het Lerarenregister bedoeld om de kwaliteit te garanderen van het onderwijs dat leraren verzorgen. De ontwikkeling en invoering van het wetsvoorstel is echter niet omstreden. In dit themanummer van Pedagogische Studiën zal worden ingegaan op het wetsvoorstel en de achtergrond van het wetsvoorstel. Na een korte toelichting op het wetsvoorstel en een samenvatting van (kritische) reacties in de media, van de Onderwijsraad en Raad van State, zal aan de hand van het adviesrapport van de Onderwijsraad over professionele ruimte in het onderwijs (2016) eerst worden ingegaan op het thema Professionele Ruimte. Uit de reacties in de media komt naar voren dat velen menen dat de invoering van een lerarenregister en professionele ruimte van leraren en schoolleiders op gespannen voet staan. In de bespreking van het advies van de Onderwijsraad komt daarnaast het leren in teams en binnen sociale verbanden aan de orde als zijnde een effectieve manier om handelingsvermogen en competenties van leraren te versterken. Dit is een verbinding naar het tweede thema dat in de bespreking van het Lerarenregister centraal staat: het leren op de werkplek. In de nationale en internationale literatuur over professionalisering van leraren is een verschuiving te zien geweest van formeel en intentioneel leren (cursussen en programma’s door nascholingsinstellingen aangeboden, die leraren dikwijls buiten werktijden en buiten school volgen) naar informeel en non-intentioneel leren op school. Maar in het Lerarenregister lijkt de verschuiving niet zichtbaar: alleen geaccrediteerde instellingen kunnen nascholingsactiviteiten aanbieden die meetellen voor het register. Derhalve zal in het tweede deel van dit themanummer het thema Leren op de werkplek centraal staan. Dit nummer van Pedagogische Studiën is tevens het laatste nummer dat op papier verschijnt. Vanaf januari 2017 verschijnt Pedagogische Studiën uitsluitend online en is bovendien publiek toegankelijk via de nieuwe website.