Vol 79 Nr 1 (2002)
Artikel
-
Conferentieverslag van de 9e conferentie van de European Association for Research on Learning and Instruction
De negende conferentie van de European Association for Research on Learning and Instruction (EARLI) werd deze keer gehouden in Fribourg in het Zwitserse Alpengebergte, niet te verwarren met Freiburg in Duitsland. Met 1200 deelnemers die samen 920 bijdragen verzorgden, was het congres weer een flinke maat gegroeid ten opzichte van het vorige in 1999 te Göteborg: daar waren zo’n 1000 deelnemers (20% groei). Voor het kleine universiteitsstadje Fribourg was dit wel een grote invasie, hetgeen met name de lokale Tourist Office, verantwoordelijk voor het onderbrengen van al deze geleerden in nette hotelaccommodatie, veel hoofdbrekens bezorgde. Zelf werd ik uiteindelijk, samen met zo’n 50 andere congresgangers, gelegerd in een complex studentenflats aan de rand van het stadje, waar oude tijden herleefden in de gezamenlijke keuken (zonder ontbijt). Anderen hadden het minder getroffen en moesten na de werkdag met de trein terug naar hun hotel in Bern, Düdingen, of een andere bergplaats. Maar een kniesoor die daar op lette.
-
Naar een didactiek van de probleemstelling
Veel afstudeerders en promovendi hebben moeite met de ontwikkeling en formulering van een wetenschappelijk relevante en technisch goede probleemstelling. Omdat een uitgewerkte expertisetheorie over de probleemstelling in de onderwijskundige en methodologische literatuur ontbreekt, hebben wij eerst geprobeerd de kwaliteit van probleemstellingen als theoretische notie te verhelderen. Deze conceptuele analyse heeft geleid tot een model waarin relevante theoretische inzichten uit met name methodologie, wetenschapsfilosofie, formele logica en tekstwetenschap zijn samengebracht. Vervolgens is geprobeerd de kwaliteit van probleemstellingen in dissertaties empirisch vast te stellen. De oppervlaktekenmerken van probleemstellingen uit een complete jaargang dissertaties (341 Utrechtse dissertaties uit het studiejaar 1994-1995) zijn geanalyseerd. In aanvulling op het oppervlakteonderzoek zijn veertien cases (geselecteerd uit de genoemde groep van 341) diepgaand bestudeerd en geanalyseerd. Zowel de oppervlakteals de diepteanalyse leidden tot de conclusie dat in recente dissertaties de meeste probleemstellingen niet voldoen aan de gestelde vormtechnische kwaliteitseisen.
-
Fonemisch bewustzijn, benoemsnelheid en leren lezen
Benoemsnelheid wordt de laatste jaren, naast fonemisch bewustzijn, steeds meer gezien als een belangrijke determinant van de ontwikkeling van de leesvaardigheid. In dit onderzoek werden bij beginnende lezers de relaties van fonemisch bewustzijn en benoemsnelheid met de technische leesvaardigheid nagegaan. Daarbij werd een onderscheid gemaakt tussen leesaccuratesse en leessnelheid. Aan 49 kinderen uit groep 3 werden tests voorgelegd voor fonemisch bewustzijn (een foneemdeletietaak), benoemsnelheid (objecten en cijfers), woordenschat en leesvaardigheid (accuratesse en snelheid). Uit de resultaten bleek dat leesaccuratesse en leessnelheid sterk gecorreleerd waren, maar dat het onderscheid toch zinvol was. Zoals verwacht waren de correlaties van fonemisch bewustzijn met leesaccuratesse hoger dan met leessnelheid. Voor benoemsnelheid werd het omgekeerde patroon gevonden. Benoemsnelheid voor cijfers bleek hoger gecorreleerd met de aspecten van het lezen dan benoemsnelheid voor objecten. Regressieanalyses lieten zien dat benoemsnelheid geen extra verschillen in leesaccuratesse kon beschrijven, nadat gecontroleerd was voor fonemisch bewustzijn. Bij leessnelheid bleken zowel fonemisch bewustzijn als benoemsnelheid onafhankelijk van elkaar variantie te beschrijven, maar benoemsnelheid beschreef de meeste unieke variantie. De resultaten suggereren dat benoemsnelheid van belang is voor de ontwikkeling van snel en geautomatiseerd lezen. In de discussie wordt echter een aantal problemen besproken, die dit belang vooralsnog relativeren.
