Het effect van articulatie op het onthouden van geschreven woorden bij dove kinderen2
Samenvatting
Prelinguaal dove' kinderen verwerven doorgaans een zeer beperkte leeswoordenschat(Hatcher en Robbins, 1978; IJseldijk, 1989;Kyle, 1980; Walter, 1978) en worden ondermeer door dit lexicaal tekort ernstig belemmerd in hun leesontwikkeling. Kenmerkendverschil tussen het leren lezen van dove en horende kinderen is, dat bij doven aan hetleesleerproces geen spreektaalverwervingvooraf gaat. Dove kinderen ontwikkelen hunmondelinge taalvaardigheden uitsluitend ofdominant langs visuele weg en daartoe is degrafische weergave van de taal door haar eenduidig en permanent karakter (vgl. hiermee demodaliteiten spraakafzien en vingerspelling)het belangrijkste middel. In 'oraal' georiënteerd onderwijs aan doven, d.w.z. onderwijsdat zich richt op het ontwikkelen van mondelinge en schriftelijke communicatievaardigheden met een nadrukkelijk uitsluiten van manuele communicatievormen, is het schriftaanvankelijk ook het belangrijkste mediumom inzicht en kennis omtrent de omringendewereld over te dragen. Recentelijk zijn in Nederland de meeste scholen overgegaan op een'totaalcommunicatief' georiënteerd onderwijs, waarbij naast mondehnge en schriftelijke communicatie ook het gebarenmaken envingerspellen als een natuurlijk deel van de interactie met het dove kind worden geaccepteerd en gestimuleefd. Dit levert onder meervoor de leesontwikkeling het grote voordeel,dat semantisch kan worden aangesloten opeen reeds aanwezig gebarenlexicon. Ondanksvoornoemd verschil hebben beide communicatieve scholingsconcepten gemeen, dat hetlerèn lezen simultaan verloopt jnet de(spreek)taalverwerving. Een belangrijke implicatie is, dat doven in het leren lezen mindergebruik kunnen maken van de alfabetischeaard van het schriftsysteem, i.e. een strategievan verklanken naar een reeds aanwezigspreektaalbezit niet kunnen benutten. Met betrekking tot het verwerven van een leeswoordenschat heeft dit tot gevolg, dat dove kinderen elk afzonderlijk woord als aparte vorm
